《三字经》全文
人r én 之zh ī初ch ū，性x ìn ɡ本b ěn 善sh àn 。性x ìn ɡ相xi ān ɡ近j ìn ，习x í相xi ān ɡ远yu ǎn 。苟ɡǒu 不b ù教ji ào ，性x ìn ɡ乃n ǎi 迁qi ān
。教ji ào 之zh ī道d ào ，贵ɡu ì以y ǐ专zhu ān 。昔x ī孟m èn ɡ母m ǔ，择z é邻l ín  处ch ù。子z ǐ不b ù学xu é，断du àn 机j ī杼zh ù
。窦d òu 燕y àn 山sh ān
，有
y ǒu 义y ì方f ān ɡ。教ji ào 五w ǔ子z ǐ，名m ín ɡ俱j ù扬y án ɡ。养y ǎn ɡ不b ù教ji ào ，父f ù之zh ī过ɡu ò。教ji ào 不b ù严y án
，师
sh ī之zh ī惰du ò。 子z ǐ不b ù学xu é， 非f ēi  所su ǒ宜y í。幼y òu 不b ù学xu é，老l ǎo 何h é为w éi 。玉y ù不b ù琢zhu ó
，不
b ù成ch én ɡ器q ì。人r én 不b ù学xu é， 不b ù 知zh ī义y ì。为w éi 人r én 子z ǐ，方f ān ɡ少sh ǎo 时sh í。亲q īn 师sh ī友y ǒu
，习
x í礼l ǐ仪y í。香xi ān ɡ九ji ǔ龄l ín ɡ，能n én ɡ温w ēn 席x í。孝xi ào 于y ú亲q īn ，所su ǒ当d ān ɡ执zh í。融r ón ɡ四s ì岁su ì
，能
n én ɡ让r àn ɡ梨l í。弟d ì于y ú长zh ǎn ɡ，宜y í先xi ān 知zh ī。首sh ǒu 孝xi ào 弟d ì，次c ì见ji àn 闻w én 。知zh ī某m ǒu 数sh ù
，识
sh í某m ǒu 文w én 。 一y ì 而ér 十sh í，十sh í而ér  百b ǎi 。百b ǎi 而ér 千qi ān ，千qi ān 而ér 万w àn 。三s ān 才c ái 者zh ě
，
天ti ān 地d ì人r én 。三s ān 光ɡu ān ɡ者zh ě，日r ì月yu è 星x īn ɡ。三s ān 纲ɡān ɡ者zh ě，君j ūn 臣ch én 义y ì。父f ù子z ǐ亲q īn ，夫f ū妇f ù顺sh ùn 。  曰yu ē春ch ūn 夏xi à
，曰
yu ē秋qi ū冬d ōn ɡ。此c ǐ 四s ì时sh í，运y ùn 不b ù穷qi ón ɡ。曰yu ē南n án 北b ěi ，曰yu ē西x ī东d ōn ɡ。此c ǐ四s ì方f ān ɡ
，
应y īn ɡ乎h ū中zh ōn ɡ。曰yu ē水shu ǐ火hu ǒ，木m ù金j īn 土t ǔ。此c ǐ五w ǔ行x ín ɡ，本b ěn 乎h ū数sh ù。十sh í干ɡàn 者zh ě
，甲ji ǎ至zh ì 癸ɡu ǐ。 十sh í二èr 支zh ī，子z ǐ至zh ì亥h ài 。曰yu ē黄hu án ɡ道d ào ，日r ì所su ǒ躔ch án
。
曰yu ē赤ch ì道d ào ，当d ān ɡ中zh ōn ɡ权qu án 。赤ch ì道d ào 下xi à，温w ēn 暖nu ǎn 极j í。我w ǒ中zh ōn ɡ华hu á，在z ài 东d ōn ɡ北b ěi
。寒h án 燠y ù均j ūn ，霜shu ān ɡ露l ù改ɡǎi 。右y òu 高ɡāo 原yu án ，左zu ǒ大d à海h ǎi 。曰yu ē江ji ān ɡ河h é，曰yu ē淮hu ái 济j ì
。此c ǐ四s ì渎d ú，水shu ǐ之zh ī纪j ì。曰yu ē岱d ài 华hu á，嵩s ōn ɡ恒h én ɡ衡h én ɡ。此c ǐ五w ǔ岳yu è，山sh ān 之zh ī名m ín ɡ
。古ɡǔ九ji ǔ州zh ōu ，今j īn 改ɡǎi 制zh ì。称ch ēn ɡ行x ín ɡ省sh ěn ɡ，三s ān 十sh í五w ǔ。曰yu ē士sh ì农n ón ɡ，曰yu ē工ɡōn ɡ商sh ān ɡ
。此c ǐ四s ì民m ín ，国ɡu ó之zh ī良li án ɡ。地d ì所su ǒ生sh ēn ɡ，有y ǒu 草c ǎo 木m ù。此c ǐ植zh í物w ù，遍bi àn 水shu ǐ陆l ù
。有y ǒu 虫ch ón ɡ鱼y ú，有y ǒu 鸟ni ǎo 兽sh òu 。此c ǐ动d òn ɡ物w ù，能n én ɡ飞f ēi 走z ǒu 。稻d ào 粱li án ɡ菽sh ū，麦m ài 黍sh ǔ稷j ì
。此c ǐ六li ù谷ɡǔ，人r én 所su ǒ食sh í。马m ǎ牛ni ú羊y án ɡ，鸡j ī犬qu ǎn 豕sh ǐ。此c ǐ六li ù畜ch ù，人r én 所su ǒ饲s ì
。
曰yu ē 喜x ǐ怒n ù，曰yu ē哀āi 惧j ù。 爱ài 恶è欲y ù，七q ī情q ín ɡ具j ù。曰yu ē 仁r én 义y ì，礼l ǐ智zh ì信x ìn
。此c ǐ五w ǔ常ch án ɡ，不b ù容r ón ɡ紊w ěn 。青q īn ɡ赤ch ì黄hu án ɡ，及j í白b ái 黑h ēi 。此c ǐ五w ǔs è，目m ù所su ǒ识sh í
。酸su ān 甘ɡān 甘ɡān ，及j í辛x īn 咸xi án 。此c ǐ五w ǔ味w èi ，口k ǒu 所su ǒ含h án 。膻sh ān 焦ji āo 香xi ān ɡ，及j í腥x īn ɡ朽xi ǔ
。此c ǐ五w ǔ臭ch òu ，鼻b í所su ǒ嗅xi ù。宫ɡōn ɡ商sh ān ɡ角ji ǎo ，及j í徵zh ǐ羽y ǔ。此c ǐ五w ǔ音y īn ， 耳ěr 所su ǒ取q ǔ
。匏p áo 土t ǔ革ɡé， 木m ù石sh í金j īn 。 与y ǔ丝s ī竹zh ú，乃n ǎi 八b ā音y īn 。曰yu ē平p ín ɡ上sh àn ɡ，曰yu ē去q ù入r ù
。此c ǐ四s ì声sh ēn ɡ，宜y í调di ào 叶y è。九ji ǔ族z ú者zh ě，序x ù宗z ōn ɡ亲q īn 。高ɡāo 曾z ēn ɡ祖z ǔ，父f ù而ér 身sh ēn
。身sh ēn 而ér 子z ǐ， 子z ǐ而ér 孙s ūn 。 自z ì子z ǐ孙s ūn ，至zh ì曾c én ɡ玄xu án 。五w ǔ伦l ún 者zh ě，始sh ǐ夫f ū妇f ù
。
父f ù子z ǐ先xi ān ，君j ūn 臣ch én 后h òu 。次c ì兄xi ōn ɡ弟d ì，及j í朋p én ɡ友y ǒu 。当d ān ɡ顺sh ùn 叙x ù，勿w ù违w éi 背b èi
。有y ǒu 伯b ó叔sh ū，有y ǒu 舅ji ù甥sh ēn ɡ。婿x ù妇f ù翁w ēn ɡ，三s ān 党d ǎn ɡ名m ín ɡ。凡f án 训x ùn 蒙m én ɡ，须x ū讲ji ǎn ɡ究ji ū
。详xi án ɡ训x ùn 故ɡù，明m ín ɡ句j ù读d ú。礼l ǐ乐l è射sh è，御y ù书sh ū数sh ù。古ɡǔ六li ù艺y ì，今j īn 不b ù具j ù择的拼音
。
帷w éi 书sh ū学xu é，人r én 共ɡòn ɡ遵z ūn 。既j ì识sh í字z ì，讲ji ǎn ɡ说shu ō文w én 。有y ǒu 古ɡǔ文w én ，大d à小xi ǎo 篆zhu àn
。隶l ì草c ǎo 继j ì，不b ù可k ě乱lu àn 。若ru ò广ɡu ǎn ɡ学xu é，惧j ù其q í繁f án 。但d àn 略lu è说shu ō，能n én ɡ知zh ī源yu án
。为w éi 学xu é者zh ě，必b ì有y ǒu 初ch ū。小xi ǎo 学xu é终zh ōn ɡ， 至zh ì四s ì书sh ū。论l ún 语y ǔ者zh ě，二èr 十sh í篇pi ān
。q ún 弟d ì子z ǐ，记j ì善sh àn 言y án 。孟m èn ɡ子z ǐ者zh ě，七q ī篇pi ān 止zh ǐ。辨bi àn 王w án ɡ载z ǎi ，说shu ō仁r én 义y ì
。中zh ōn ɡ庸y ōn ɡ者zh ě，子z ǐ思s ī笔b ǐ。中zh ōn ɡ不b ù偏pi ān ，庸y ōn ɡ不b ú易y ì。大d à学xu é者zh ě，乃n ǎi 曾c én ɡ子z ǐ
。自z ì修xi ū齐q í， 至zh ì治zh ì平p ín ɡ。此c ǐ二èr 篇pi ān ，在z ài 礼l ǐ记j ì。今j īn 单d ān 行x ín ɡ，至zh ì治zh ì平p ín ɡ
。四s ì书sh ū通t ōn ɡ，孝xi ào 经j īn ɡ熟sh ú。如r ú六li ù经j īn ɡ，始sh ǐ可k ě读d ú。六li ù经j īn ɡ者zh ě，统t ǒn ɡ儒r ú术sh ù
。文w én 作zu ò周zh ōu ，孔k ǒn ɡ子z ǐ述sh ù。易y ì诗sh ī书sh ū， 礼l ǐ春ch ūn 秋qi ū。乐l è经j īn ɡ亡w án ɡ，馀y ú可k ě求qi ú
。有y ǒu 连li án 山sh ān ，有y ǒu 归ɡu ī藏z àn ɡ。有y ǒu 周zh ōu 易y ì，三s ān 易y ì详xi án ɡ。有y ǒu 典di ǎn 谟m ó，有y ǒu 训x ùn 诰ɡào
。有y ǒu 誓sh ì命m ìn ɡ，书sh ū之zh ī奥ào 。有y ǒu 国ɡu ó风f ēn ɡ，有y ǒu 雅y ǎ颂s òn ɡ。号h ào 四s ì诗sh ī，当d ān ɡ讽f ěn ɡ诵s òn ɡ
。
周zh ōu 礼l ǐ者zh ě，箸zh ù六li ù官ɡu ān 。仪y í礼l ǐ者zh ě，十sh í七q ī篇pi ān 。 大d à小xi ǎo 戴d ài ，集j í礼l ǐ记j ì
。述sh ù圣sh èn ɡ言y án ，礼l ǐ法f ǎ备b èi 。王w án ɡ迹j ì息x ī，春ch ūn 秋qi ū作zu ò。寓y ù褒b āo 贬bi ǎn ，别bi é善sh àn 恶è
。王w án ɡ传chu án 者zh ě，有y ǒu 公ɡōn ɡ羊y án ɡ。有y ǒu 左zu ǒ氏sh ì，有y ǒu 谷ɡǔ梁li án ɡ。尔ěr 雅y ǎ者zh ě，善sh àn 辨bi àn 言y án
。求qi ú经j īn ɡ训x ùn ，此c ǐ莫m ò先xi ān 。古ɡǔ圣sh èn ɡ著zh ù，先xi ān 贤xi án 传chu án 。注zh ù疏sh ū备b èi ，十sh í三s ān 经j īn ɡ
。左zu ǒ传chu án 外w ài ，有y ǒu 国ɡu ó语y ǔ。合h éq ún 经j īn ɡ，数sh ù十sh í五w ǔ。经j īn ɡ既j ì明m ín ɡ，方f ān ɡ读d ú子z ǐ
。撮cu ō 其q í要y ào ， 记j ì其q í事sh ì。古ɡǔ九ji ǔ流li ú，多du ō亡w án ɡ佚y ì。取q ǔ五w ǔ种zh ǒn ɡ，修xi ū文w én 质zh ì
。
五w ǔ子z ǐ者zh ě，有y ǒu 荀x ún 扬y án ɡ。文w én 中zh ōn ɡ子z ǐ，及j í老l ǎo 庄zhu ān ɡ。经j īn ɡ子z ǐ通t ōn ɡ，读d ú诸zh ū史sh ǐ
。考k ǎo 世sh ì系x ì。知zh ī终zh ōn ɡ始sh ǐ。自z ì羲x ī农n ón ɡ，至zh ì黄hu án ɡ帝d ì。号h ào 三s ān 皇hu án ɡ，在z ài 上sh àn ɡ世sh ì
。尧y áo 舜sh ùn 兴x īn ɡ，禅ch án 尊z ūn 位w èi 。号h ào 唐t án ɡ虞y ú，为w éi 二èr 帝d ì。夏xi à有y ǒu 禹y ǔ，商sh ān ɡ有y ǒu 汤t ān ɡ
。周zh ōu 文w én 武w ǔ，称ch ēn ɡ三s ān 王w án ɡ。夏xi à传chu án 子z ǐ，家ji ā天ti ān 下xi à。四s ì百b ǎi 载z ǎi ，迁qi ān 夏xi à社sh è
。
汤t ān ɡ伐f á夏xi à，国ɡu ó号h ào 商sh ān ɡ。六li ù百b ǎi 载z ǎi ，至zh ì纣zh òu 亡w án ɡ。周zh ōu 武w ǔ王w án ɡ，始sh ǐ诛zh ū纣zh òu
。八b ā百b ǎi 载z ǎi ，最zu ì长ch án ɡ久ji ǔ。周zh ōu 共ɡòn ɡ和h é，始sh ǐ纪j ì年ni án 。历l ì宣xu ān 幽y ōu ，遂su í东d ōn ɡ迁qi ān
。
周zh ōu 道d ào 衰shu āi ，王w án ɡ纳n à坠zhu ì。逞ch ěn ɡ士sh ì戈ɡē，尚sh àn ɡ游y óu 说shu ì。始sh ǐ春ch ūn 秋qi ū，终zh ōn ɡ战zh àn 国ɡu ó。五w ǔ霸b à强qi án ɡ，七q ī雄xi ón ɡ出ch ū。蠃lu ǒ秦q ín 氏sh ì，始sh ǐ兼ji ān 并b ìn ɡ。传chu án 二èr 世sh ì，楚ch ǔ汉
h àn
争zh ēn ɡ。高ɡāo 祖z ǔ兴x īn ɡ，汉h àn 业y è建ji àn 。至zh ì孝xi ào 平p ín ɡ，王w án ɡ莽m ǎn ɡ篡cu àn 。先xi ān 武w ǔ兴x īn ɡ，为w éi 东d ōn ɡ汉h àn 。四s ì百b ǎi 年ni án ，终zh ōn ɡ於w ū献xi àn 。魏w èi 蜀sh ǔ吴w ú，争zh ēn ɡ汉h àn 鼎d ǐn ɡ。号h ào 三s ān 国ɡu ó，迄q ì两li ǎn ɡ晋j ìn 。宋s òn ɡ齐q í继j ì，梁li án ɡ陈ch én 承ch én ɡ。为w éi 南n án 朝ch áo ，都d ōu 金j īn 陵l ín ɡ。北b ěi 元yu án 魏w èi
，分f ēn 东d ōn ɡ西x ī。宇y ǔ文w én 周zh ōu ，与y ǔ高ɡāo 齐q í。 迨d ài 至zh ì隋su í， 一y ì土t ǔ宇y ǔ。不b ú再z ài 传chu án
，失sh ī统t ǒn ɡ绪x ù。唐t án ɡ高ɡāo 祖z ǔ，起q ǐ义y ì师sh ī。除ch ú隋su í乱lu àn ，创chu àn ɡ国ɡu ó基j ī。二èr 十sh í传chu án
，三s ān 百b ǎi 载z ǎi 。梁li án ɡ灭mi è之zh ī，国ɡu ó乃n ǎi 改ɡǎi 。梁li án ɡ唐t án ɡ晋j ìn ，及j í汉h àn 周zh ōu 。称ch ēn ɡ五w ǔ代d ài
，
皆ji ē有y ǒu 由y óu
。
赵zh ào 宋s òn ɡ兴x īn ɡ，受sh òu 周zh ōu 祥xi án ɡ。十sh í八b ā传chu án ，南n án 北b ěi 混h ùn 。辽li áo 兴x īn ɡ金j īn ，皆ji ē夷y í裔y ì
。元yu án 灭mi è之zh ī，绝ju é宋s òn ɡ世sh ì。莅l ì中zh ōn ɡ国ɡu ó，兼ji ān 戎r ón ɡ狄d í。九ji ǔ十sh í年ni án ，返f ǎn 沙sh ā碛q ì
。太t ài 祖z ǔ兴x īn ɡ，称ch ēn ɡ大d à明m ín ɡ。纪j ì洪h ón ɡ武w ǔ，都d ōu 金j īn 陵l ín ɡ。迨d ài 成ch én ɡ祖z ǔ，迁qi ān 宛w ǎn 平p ín ɡ
。十sh í六li ù世sh ì，至zh ì崇ch ón ɡ祯zh ēn 。权qu án 阉y ān 肆s ì，流li ú寇k òu 起q ǐ。自z ì成ch én ɡ入r ù，神sh én 器q ì毁hu ǐ
。清q īn ɡ太t ài 祖z ǔ，兴x īn ɡ辽li áo 东d ōn ɡ。金j īn 之zh ī后h òu ，受sh òu 明m ín ɡ封f ēn ɡ。至zh ì世sh ì祖z ǔ，乃n ǎi 大d à同t ón ɡ
。十sh í十sh í世sh ì，清q īn ɡ祚zu ò终zh ōn ɡ。凡f án 正zh èn ɡ史sh ǐ，廿ni àn 四s ì部b ù。益y ì以y ǐ清q īn ɡ，成ch én ɡ廿ni àn 五w ǔ
。史sh ǐ虽su ī繁f án ，读d ú有y ǒu 次c ì。 史sh ǐ记j ì一y ì， 汉h àn 书sh ū二èr 。 后h òu 汉h àn 三s ān ，国ɡu ó志zh ì四s ì
。